Filmy sierota, wielka wojna ojczyźniana

Film powstał według powieści W. Bogomołowa "Iwan", której narratorem jest młody porucznik. Fabuła składa się z kilku przypadkowych spotkań z Iwanem – dwunastoletnim wywiadowcą, którego wszyscy bliscy zginęli podczas wojny. Film Tarkowskiego zrealizowany został odwrotnie niż wynika to z chronologii utrzymanej w powieści: to nie Iwan ukazywany jest oczami porucznika, a porucznik i wojna - są widziani oczami Iwana. Wojna pozbawiła chłopczyka matki, przez co zostaje on opętany nienawiścią do wroga i pragnieniem zemsty. Jedynie sny zwracają Iwanowi odebrane mu dzieciństwo.

Główny bohater to Andriej Sokołow, przedwcześnie postarzały, zgorzkniały samotnik, któremu wojna zabrała młodość, zdrowie i całą rodzinę. Po zagorzałych walkach na terenie wschodniej Europy, wiele lat spędził w niemieckich obozach jenieckich. Gdy wreszcie udało mu się uwolnić, wrócił do zrujnowanego domu, w którego gruzach podczas bombardowania zginęła jego żona i córka. Płonna okazała się także nadzieja spotkania z synem, który jako jedyny z rodziny przeżył bombardowanie. Chłopak zaciągnął się do wojska i dosłużył nawet rangi kapitana. Nie udało mu się jednak dożyć do zakończenia wojny, poległ na froncie dosłownie kilka dni przed zawieszeniem broni.